Temat 1 "Nurt Nowego Wychowania"

Pedagogika Nowego Wychowania
Definicja i charakterystyka prądu
Pedagogikę Nowego Wychowania można określić jako ruch społeczny narastający lawinowo, głównie w Europie i Stanach Zjednoczonych, nowe wychowanie było przede wszystkim spontaniczną , czasem skrajną krytyką tzw. szkoły tradycyjnej powstałej na podłożu pedagogiki J.F Herbarta.
Według D. Drynda Nowe Wychowanie to „ Ruch pedagogiczny zmierzający do odnowy szkoły i radykalnej zmiany w wychowaniu ”
Co stanowi przyczynę powstania Nowego Wychowania ?
1.Na poziomie przedmiotowym- żywiołowa krytyka oderwanej od życia tradycji.
2.Na poziomie metodologicznym- niespotykany dotąd rozwój nowej psychologii i jej głównego narzędzia metody eksperymentalnej.
3.Na poziomie pojęciowym- próba przedefiniowania wszystkich podstawowych pojęć pedagogiki.
Nurty mające wpływ na rozwój Nowego Wychowania:
1.Naturalizm ( J. J Rousseau )
2.Socjologizm A. Comte E. Durkheim
3.Kulturalizm I. Kant Dilthey
Nowe Wychowanie jako ruch krytyczny:
Nowe Wychowanie szczególnie w swoich początkach charakteryzowało się wielkim radykalizmem pedagogicznym a także w pewnym stopniu społecznym co prowadziło do opozycji względem wcześniejszych idei.
Nowe wychowanie jest bardziej swobodne i bardziej ekspresyjne, ucieka od sztywnych schematów i systemów. Odrzuca XIX wieczny pedagogizm z jego wiarą w jedną, uniwersalną metodę kształcenia. Nowe Wychowanie to społeczna krytyka rzeczywistości wychowawczej, to oddolne dążenia pedagogów praktyków do reformy ich pracy i życia młodego pokolenia, to także oryginalne koncepcje teoretyczne budujące nowy światopogląd nowoczesnego społeczeństwa, które chciało stać się społeczeństwem edukującym się w duchu braterstwa i pokoju.
Nowe Wychowanie rozwijało się w okresie wielkich napięć społecznych i gospodarczych.
Geneza nazwy i jej warianty
Tak jak nieustalona była jednoznacznie koncepcja tego przeciwnego do herbartyzmu wychowania tak i na świecie pojawiły się różne nazwy:
Polska- „Nowe Wychowanie”
USA- „Progresywizm” nazwa ukazuje nastawienie na kreowanie przyszłości i aktywizm
Europa- zazwyczaj określano mianem „szkoła nowa” „szkoła twórcza”
Rosja- „swobodne wychowanie”
Niemcy- „pedagogika reform” której istotą jest zaakcentowanie dynamiki zmian w odrodzeniu szkoły.
Podobnie wyglądała sprawa związana z pedagogiką eksperymentalną która we Francji nazywana była nową pedagogiką, w USA „Szkołą daltońską” a w Austrii i Niemczech „Szkołą pracy”.
Wieloznaczność pojęć , i ich wielość to jedna z charakterystycznych cech Nowego Wychowania, które było zjawiskiem dynamicznym w procesie.

Ramy czasowe, zasięg terytorialny
Ruch „Nowego Wychowania” nie pojawił się wszędzie na świecie w tym samym czasie. Przyjmuje się że właściwy okres rozwoju pedagogiki reform przypada na ostatnie dziesięciolecie XIX w a jego górną granicą jest wybuch II wojny światowej. Można jednak przyjąć datę pierwszej pracowni psychologi eksperymentalnej za datę początku przemian w ideologi Nowego Wychowania. W Polsce przyjmuje się że ruch ten rozwijał się w podobnym czasie jak w Europie Zachodniej. Miał jednak własne odrębne uwarunkowania wynikające z podziału Polski między zaborców.
Kolebką ruchu Nowego Wychowania są w Europie:
Francja
Anglia
Szwajcaria
Niemcy
poza Europą Stany Zjednoczone, reprezentanci z Azji i Afryki a także Rosja w której pojawiły się dwa centra:
Moskwa- która rozwijała ruch niepowiązany z kręgami zawodowymi
Petersburg- który koncentrował zawodowych pedagogów zajmujących się pedagogiką eksperymentalną
Czynniki wyodrębniające nową pedagogikę
Wychowanie przeciwstawiało się pozytywizmowi lecz nadal w nim pośrednio tkwiło za sprawą metody eksperymentalnej wywiedzionej z nauk przyrodniczych takich jak psychologia, psychoanaliza, etnologia, nauki medyczne. Także darwinizm odegrał rolę w powstaniu prądu naturalistycznego tej pedagogiki.
1.Krytyka szkoły tradycyjnej:
W okresie szczytowego rozwoju Nowego Wychowania herbartyzm nadal miał swoich zwolenników np. w Niemczech czy Polsce. Krytyka skupiona była głównie na jednym środowisku wychowawczym którym była szkoła. Zarzucano herbertystom że usunęli ze szkoły wszelką indywidualność, ze opierając się na fałszywej psychologii rozwinęli koncepcję abstrahującą od innych predyspozycji wychowanków. Do innych słabych stron starej szkoły zaliczyć można intelektualizm, mechanicyzm, determinizm, panpedagogizm neohumanizm, bierność.
2.Psychologia eksperymentalna:
Zdaniem W. Tatarkiewicza w drugiej połowie XIX w. Dominowały dwie koncepcje psychologii:
opisowa ( angielska )
eksperymentalna (niemiecka)
Wilhelm Wundt otworzył pierwszą pracownię psychologi eksperymentalnej i wywarł tym samym ogromny wpływ na metodyczną stronę badań pozostawiając po sobie liczne grono zwolenników i kontynuatorów w tym także Polaków. Dzięki badaniom Wundt stworzył nową merytorycznie i metodologicznie jakość , przygotował na gruncie europejskim przesłanki do powstania szkół pracy, kształcenia przez pobudzanie samodzielności czy twórczego uczenia się.
Uczeń Wundta- E Meumann rozwijając naukę swojego mistrza ogłosił w 1911r. „Wykłady o pedagogice eksperymentalnej” które zostały uznane za początek nowego kierunku w pedagogice, ale jednocześnie uznano je jako pierwszy przejaw walki z tradycyjną myślą pedagogiczną. Meumann udowadniał, że pedagogika eksperymentalna stoi wyżej od wszelkiej pedagogiki normatywnej, filozoficznej i apriorycznej, ponieważ wolna jest od wszelkiej spekulacji , jest obiektywna od politycznych, religijnych czy społecznych wpływów.
Ważna stawała się także pedologia której zakres obejmował wszystko co dotyczyło natury dziecka. Jego życie fizyczne jak i duchowe oraz wzajemne powiązania i uwarunkowania obu czynników. Wniosła wiele spostrzeżeń których nie dostrzegła szkoła tradycyjna ( np. kwestia zmęczenia i aktywizowania ucznia ). Pedologia okazywała się zastosowaniem psychologi eksperymentalnej w obszarze wychowania. Za główny ośrodek pedologiczny uważano głównie Stany Zjednoczone.
Pedagogika eksperymentalna była krytykowana już w okresie międzywojennym przede wszystkim za roszczenie sobie prawa do ogarniania całości zagadnień pedagogicznych. Eksperymentaliści sądzili przede wszystkim, że rozwiązują ostatecznie stare dylematy i tworzą nowe gałęzie pedagogiki.
3.Krytyka podstawowych pojęć i nowoczesne metody badań
Nowe Wychowanie wytworzyło szereg oryginalnych metod które w założeniu miały służyć obiektywizacji badań i ich intersubiektywnego kontrolowania.
metoda psychograficzna- polegała na wielostronnym opisie właściwości psychofizycznych i warunków zewnętrznych decydujących o określonym ukształtowaniu osobowości.
Metoda porównawczo- historyczno- opisowa – dominowała na gruncie anglosaskim i była zbliżona do metody psychograficznej.
Analiza wytworów dziecięcych
testy
Zmiana metod badawczych , osiągnięte wyniki pociągnęły za sobą przeobrażenia podstawowych zagadnień i pojęć. Najbardziej uwidoczniło się to w stosunku do głównych pojęć pedagogiki:
Wychowanie- przestało oznaczać urabianie wychowanka według jednego szablonowego modelu. W Nowym Wychowaniu termin ten oznacza autokreacje, twórczość i wolność.
Wychowanie funkcjonalne- nowe pojęcie wprowadzone przez E. Claparede'a . Miało to być takie wychowanie które rozwija procesy psychiczne, rozpatrując je pod kątem widzenia ich znaczenia biologicznego , roli ich użyteczności. Wychowanie funkcjonalne uważa potrzebę dziecka, jego dążenie do osiągnięcia jakiegoś celu za dźwignię działania , jakie się chce w nim wywołać.

Kształcenie- także nabrało nowego znaczenia. W. Dilthey rozumiał przez proces kształcenia „żywe i nieustannie wzrastające wchłanianie obiektywnych wartości, które mają związek z rozwojem duchowym jednostki w celu wytworzenia zamkniętej osobowości zdolnej do obiektywnych czynności i posiadającej pełnię świadomego samopoczucia”. W przytoczonej definicji widać ewolucję Nowego Wychowania od naturalizmu do humanizmu.
Główne Idee Nowego Wychowania
Pedagogika Nowego Wychowania zmierzała do oparcia wychowania na naturalnych siłach już tkwiących w samym wychowanku. Głoszono postulat pajdocentryzmu- pedagogiki wychodzącej od dziecka . Domagano się porzucenia pierwszoplanowości nauczyciela i adaptacyjnych dążeń środowiska na rzecz wychowania, wychodzącego od naturalnych potrzeb dziecka oraz uwzględniając jego fazy rozwojowe. Wychowanie miało uszanować tempo rozwojowe każdego wychowanka bez sztucznego przyspieszania. Miało być samo w sobie życiem, spontaniczną aktywnością wychowanków wyznaczoną ich aktualnymi zainteresowaniami i problemami. Szkoła miała przestać być ponurym i szarym zakładem żyjącym odrębnym i nie realnym życiem. Nowa szkoła chciała w tym życiu głęboko tkwić, adaptując indywidualne różnice i spontaniczną socjalizację.
Do istotnych składników ideologii pedagogicznej Nowego Wychowania należy zaliczyć aktywizm. Zaznaczył się on już w epoce romantyzmu jednak dopiero na przełomie XIX i XX w. stał się podstawową zasadą pedagogiczną. Aktywizm głosił, że poznanie świata było procesem samodzielnej eksploracji, a nie procesem biernego przyswajania z góry narzuconej treści. Nowa psychologia znajdowała aktywizm w wewnętrznych pobudkach woli.
Pedagogika J. Deweya stawiała na samodzielne „badania” ucznia, jego twórczą postawę , uspołecznienie w procesie wspólnego weryfikowania hipotez oraz na demokratyzację oświaty jako ustrojową podstawę procesów edukacyjnych.
Akcentowanie samodzielności poznawczej zainteresowań wychowanka, jego potrzeb jak również psychologicznych różnic między ludźmi doprowadziło do przyjęcia kolejnej zasady pedagogicznej- Zasady indywidualizmu i rozwoju.
Naturalizm i humanizm- dwa podstawowe i w wielu tezach przeciwstawne prądy w pedagogice. Różniły się tym, że naturalizm miał na myśli psychosomatyczną indywidualność wychowanka a humanizm jako duchową, aksjocentryczną, najwyższą postać rozwoju człowieka.
Dynamika świata wymusiła niejako koncepcję wychowania i kształcenia , która rozwinie w młodym człowieku tkwiące w nim zadatki i będzie sprzyjać samodzielności i elastyczności w rozwiązywaniu problemów. Odpowiedzią na taką potrzebę była idea wykształcenia ogólnego.
Idea wykształcenia ogólnego- w Nowym Wychowaniu uzyskała nowy sens i przestała oznaczać ogólność wiedzy lecz stała się wyznacznikiem pełni i harmonii rozwoju osobowości.
Dychotomiczność pedagogiki Nowego Wychowania jest jej kolejna typowa własnością. Wyraża następstwo i przeciwstawność naturalizmu i humanizmu a także zmieniającą się postawę człowieka wobec samego siebie, odchodzenie od postrzegania spraw ludzkich z perspektywy „Ja”, a poszukiwaniem wartości intersubiektywnych i leżących poza podmiotem- wartości społecznych, uniwersalnych. Wyraża zwrot od dążenia do harmonii wewnętrznej do poszukiwania harmonii ze światem zewnętrznym.
Pochodną pierwszej dychotomii jest następna która wyraża się poprzez przeciwieństwo subiektywizmu i obiektywizmu.
Subiektywizm pedagogiczny- był uznaniem wychowania za proces polegający na mniej lub bardziej swobodnej ekspresji, a więc z ograniczeniem lub wykluczeniem oddziaływań zewnętrznych wywieranych za pomocą nauczania. Subiektywizm izolował jednostkę, człowiek został zamknięty we własnym tu i teraz. Wartością subiektywizmu było docenienie zmienności i w jej ramach niepowtarzalności każdego jednostkowego bytu, pogłębienie samowiedzy. To czym człowiek jest w swej istocie , poznaje przez własną historię.
Obiektywizm pedagogiczny- uwzględniał w sposób umiarkowany element urabiania i przymusu jako dialektyczny składnik „dorastania w pocie czoła” do podmiotowej autonomii. Pedagogika obiektywna umieszczała wychowanie w tym , co relatywnie lub uniwersalnie trwałe. Szukała wychowania w więzi społecznej lub w idealnym świecie wartości.
Bogdan Nawroczyński , prezentując rozwój pedagogiki Nowego Wychowania , ustalił kilka jej podstawowych linii rozwojowych:
humanizacja pedagogiki
przejście od analizy do syntezy
przejście od intelektualizmu do antyintelektualizmu
przejście od jaskrawych kontrastów do łagodniejszych przeciwieństw
Podstawowe zasady i idee Nowego wychowania zostały utrwalone w dokumentach kongresowych Ligi Nowego Wychowania która powstała w 1915r. A w 1921r. Została zreorganizowana. Do jej członków należeli:
O. Dedecroly,
A. Ferriere,
P. Geheeba,
E. Rotten.
Pierwszy kongres w 1921 r. uchwalił zasady Nowego Wychowania. Cel Ligi był utopijny- wychowanie młodego człowieka.
Krytyka Nowego Wychowania
Wychowanie i kształcenie chciano utożsamić z samym życiem, zapominając o tym, że są to procesy mimo wszystko organizowane, a więc w pewnym stopniu sztuczne. Nie dające się sprowadzić do płynnego i irracjonalnego życia. Nowe Wychowanie podlegało negacji z różnych stron. Faszyzm, hitleryzm i stalinizm podważały tak mocno podkreślaną na Kongresach Ligi Nowego Wychowania, idee wychowania dla pokoju, wolności i demokracji. Liga Nowego Wychowania jak i cały ruch , w oczach ortodoksów katolickich była agendą wolnomularstwa formułującą postulaty sprzeczne z ich doktryną pedagogiczną. Solą w oku moralistów była głoszona i realizowana idea koedukacji.
Nowe Wychowanie było krytykowane również za dogmatyzm wyrażający się w niedostrzeganiu zainteresowań wychowanka i jego potrzeby czynu.
Krytyka nie ominęła pedagogika eksperymentalna. Dostrzeżono także niekompletność wyników psychologi i pedagogiki eksperymentalnej i ich mniejsze niż się spodziewano nowatorstwo.
Za słabość ruchu Nowego Wychowania , uważano także jego dystansowanie się od zagadnień filozoficznych.

Post został pochwalony 0 razy